សមុទ្រដែលមានអំបិលច្រើនជាងគេគឺសមុទ្រក្ស័យ តាមពិតវាជាបឹងល្បីល្បាញមួយនៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ាគឺស្ថិតនៅចន្លោះប្រទេសស៊ូដង់ និងអ៊ីស្រាអែល ។ សមុទ្រក្ស័យគ្មានទន្លេហូរចូលឡើយដូចនេះវាមានអំបិលច្រើនជាងគេ ។ ទឹកសមុទ្រក្ស័យមួយលីតមានអំបិល ២៤០ក្រាមដែលធ្វើអោយរុក្ខជាតិមិនអាចដុះលូតលាស់ បានឡើយហេតុនេះហើយទើបគេហៅថា “សមុទ្រក្ស័យ” ចំនុចសំខាន់នោះគឺ អ្នកអាចបណ្តែតខ្លួនអានសៀវភៅលើផ្ទៃទឹកបាន ។ បរិមាណអំបិលមានតិច រឺច្រើនទៅតាមសមុទ្រផ្សេងគ្នាដូចជា ៖

• មួយលីត្រសមុទ្រ បាលទិច មានអំបិល ៨ក្រាម
• មួយលីត្រសមុទ្រ អាត្លង់ទិច មានអំបិល ៣៧ក្រាម
• មួយលីត្រសមុទ្រ មេឌីទែវ៉ានេ មានអំបិល៣៩ ក្រាម
• មួយលីត្រសមុទ្រ ក្រហម មានអំបិល ៤១ក្រាម
• សមុទ្រទាំងអស់មានអំបិលច្រើនជាងគេនៅក្នុងពិភពលោក ។

បុរាណវត្ថុវិទ្យាសាស្រ្ត សិក្សាពីវត្ថុបុរាណទាំងឡាយ ដែលជួយឱ្យគេដឹងពីអាយុកាល និងការរស់នៅរបសស់មនុស្សបុរាណ ។ ពួកគេបានរកឃើញវត្ថុប្រើប្រាស់ជាច្រើនក្នុងបាតសមុទ្រដូចជាថូ រូបបដិមា អំបែងចានឆ្នាំង បំណែកសំពៅ រឺនាវា ។ គេបានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើសំណង់សំពៅ និងការផ្ទុកអឺវ៉ាន់ រឺទំនិញនៅសម័យបុរាណ ។ ពួកគេបានជួបនឹងស្នាកស្នាមសំពៅពាណិជ្ជកម្មនៅកន្លែងមួយ ដែលមានបន្សល់ទុកដូចជា ថូថ្ម ដបស្រា ដបប្រេង និងវត្ថុមានតំលៃ ជាច្រើនមុខទៀត ។ ថូថ្មទាំងនោះភាគច្រើនផ្ទុកទៅដោយសម្ភារៈផ្សេងៗជាច្រើនបានកប់ក្នុងបាតសមុទ្រជាច្រើនរយឆ្នាំ ។ តំបន់ពាណិជ្ជកម្មសំខាន់នៅសម័យនោះ គឹនៅតំបន់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ានេ ព្រោះគេឃើញមានស្នាមស្នាមកំពង់ផែជាច្រើន នៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រនេះ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៧០ អ្នកស្រាវជ្រាវបានចុះទៅយកវត្ថុជាច្រើននៅបាតសមុទ្រមកសិក្សាស្រាវជ្រាវ ។ គេបានរកឃើញវត្ថុផ្សេងៗជាច្រើននៅក្បែរកំពង់ផែទូនីស្យា នៃប្រទេសអាល់ហ្សេរី ។ វត្ថុបុរាណទាំងនោះគេបានតម្កល់ទុកក្នុងសារមន្ទីរជាតិ ។បច្ចុប្បន្នការស្រាវជ្រាវមានលក្ខណៈទំនើបជាងសម័យមុន ទាំងឧបករណ៍ស្រាវជ្រាវ ទាំងបច្ចេកទេសហើយទទួលបានលទ្ធផលល្អប្រសើរនិងសុក្រិតជាងមុន។

គជកើតឡើងក្នុងទម្រង់មួយដែលទទួលការការពារយ៉ាងល្អពីសំបកងាវ ។ នៅពេលណាមានវត្ថុអ្វីចម្លែកទៅក្បែរវាសំបកងាវចាប់ផ្តើមបិទការពារខ្លួនគេចពីការរំលោភរបស់ត្រូវទាំងឡាយសកម្មភាពនេះដូចជួយការពារឱ្យគជចផងដែរ ។ ពេលងាវបិទសំកបស្រទាប់សាច់ជាច្រើនបានធ្វើចលនាទាញសំបកទាំងសងខាងរួមបញ្ចូលគ្នាយ៉ាងលឿន ។ គជដ៏ស្រស់ស្អាតត្រូវបានគេចំលង និងបង្កើតវាឡើងតាមរបៀបធម្មជាតិ ។ អ្នកបង្កាត់ពូជជនជាតិជប៉ុនជាច្រើនាក់ បានធ្វើការបង្កាត់ដោយខ្ចីសំកបងាវដើម្បីបណ្តុះគជនេះឡើង ។ ដូចនេះគជកើតឡើង និងរស់នៅដោយស្នាក់អាស្រ័យក្នុងសំបកដ៏ស្រស់ស្អាតរបស់វា ។

ប្លង់តុងជាសរីរាង្គរុក្ខជាតិ និងសត្វដែលរស់នៅក្នុងទឹកស្ទឹងបឹងទន្លេ រឺសមុទ្រ ។ តាមធម្មតាពួកវាមិនអាចធ្វើបំលាស់ទីដោយខ្លួនឯងទេ ។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះពួកវាអាចធ្វើបំលាស់ទីបានតាមលក្ខណៈពិសេសដូចជាដោយកំលាំងទឹកជោរនាច ឬកំលាំងខ្យល់បករឺទឹករលក ហើយភាគច្រើនពួកវាមានមាឌតូចល្អិត ។ ប្លង់តុងមានទម្រង់ដូចច្រវ៉ាក់កង់តែមានជីវិត ។ ពួកវាទាំងនោះជាចំណីអាហារដ៏ប្រសើរសំរាប់ទ្រទ្រង់ជីវិតសត្វសមុទ្រទាំងឡាយ ។ នៅតាមឆ្នេរសមុទ្រដែលសំបូរប្លង់តុងជាកន្លែងសំបូរត្រី ហើយក៏ជាកន្លែងនេសាទដ៏ល្អប្រសើរផងដែរ ។

យើងគ្រាប់តែដឹងថាមានរញ្ជួយដី តែរញ្ជួយសមុទ្រកើតពីការកំរើកញ័រដីបាតសមុទ្រដូចរញ្ជួយដី និងបន្ទុះភ្នំភ្លើងដែរ ។ ចលនារញ្ជួយនេះ កើតមានខ្លាំង រឺខ្សោយនៅតាមជម្រៅទឹកសមុទ្រជ្រៅ រឺរាក់ ពេលខ្លះវាអាចបង្ហាញដំណើរនាវា រឺអាចពន្លិចនាវាបានតែគ្មានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរទេ ។ ចលនារញ្ជួយទឹកអាចបង្កើតអោយមានរលក រុញច្រានបន្តបន្ទាប់គ្នា ។ នៅពេលរញ្ជួយកើតនៅកន្លែងទឹករាកើមានរលកធំៗនិងមានល្បឿនលឿន អាចដល់ ១០០ម៉ែត្រ ក្នុងមួយនាទីនិងមានកំលាំងពី ២០ដល់៣០ តោនជាប់ៗគ្នាអាចបង្កគ្រោះមហន្តរាយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ។ រញ្ជួយដី និងសមុទ្រដែលធ្លាក់កើតយ៉ាងធំនិងគ្រោះថ្នាក់បំផុតមាន ៖ លីស្បោនប៉ទុយហ្គាលក្នុងឆ្នាំ ១៧៥៥ និងនៅមិស្ស៊ីណា (ស៊ីស៊ីល) មានកំពស់រលក ១៥ម៉ែត្រនៅឆ្នាំ ១៩០៨ ។ ចំពោះរញ្ជួយសមុទ្រនៅកាមេស៊ី (ជប៉ុន) មានកំពស់រលកជាង៣០ម៉ែត្រ ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៦ ។