អាកាសធាតុជាដំណើររៀងនៃលក្ខខណ្ឌធាតុអាកាសដែលគេទទួលបានក្នុងភូមិភាគ រឺតំបន់ណាមួយក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ។ ធាតុផ្សំដែលបង្កើតបានជាអាកាសធាតុមាន សម្ពោធខ្យល់ ស្រទាប់បរិយាកាស ភាពក្តៅ ត្រជាក់ និងសំនើម ។ គេវាស់អាកាសធាតុដោយប៉ារ៉ូមែត្រ ។ គេបានបញ្ចូលទិន្នន័យនេះទៅក្នុងលក្ខខណ្ឌពិសេសនៃភូមិសាស្រ្តដែលទាក់ទងទៅនឹងធាតុផ្សំជាច្រើនទៀតដូចជារយៈទទឹង គំលាតចេញពីសមុទ្រ និងកំដៅព្រះអាទិត្យ ។

ពេលចូលចំណតរឺពេលបើកយុថ្កាចូលកំពង់ផែកប៉ាល់ទាំងអស់ត្រូវការជំនួយ ។ ទូកសណ្តោងរឺកប៉ាល់ខ្នាតតូចមានភារកិច្ចជួយបង្ហាញផ្លូវដល់កប៉ាល់ធំក្នុងការចេញចូល ។ ទូកសណ្តូងរីកប៉ាល់ខ្នាតតូចជាជំនួយការនិងមាននាទីចំាបាច់ក្នុងការពិនិត្យផ្លូវមុនចូលចំណត ពីព្រោះកន្លែងខ្លះទឹករាក់ជាឧបសគ្គនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ជាយថាយហេតុ ។ ដូចនេះមុនចូលកំពង់ផែ ការធ្វើដំណើរ មុនដោយទូកសណ្តោងរីកប៉ាល់ខ្នាតតូចជាដំណើរសុវត្ថិភាពដល់កប៉ាល់ធំ។

កប៉ាល់ពោង មានទម្រង់ដូចគ្នានឹងពោងសង្រ្គោះដែរប៉ុន្តែវាមាន ទំហំធំជាង មានបាតជាជ័រកៅស៊ូបំពេញដោយខ្យល់អាចបើកបរទាំងក្នុងទឹក និងលើគោក ។ នៅឆ្នាំ ១៩៥៤ លោកគ្រីស្តូហ្វី ខុកឃឺរែល បានរកឃើញកប៉ាល់ពោងនេះ ដែលមានចំណុះមនុស្ស៥០នាក់ ។ យន្តហោះសមុទ្រ ជាប្រភេទយន្តហោះចុះលើដី ដែលគេកែច្នៃឱ្យមកចុះចតក្នុងទឹក ។ ប៉ុន្តែក្រោយពីការកែច្នៃរួចហើយ វាមិនអាចចុះចតលើដីវិញបានទេ ។ បច្ចុប្បន្នយន្តហោះប្រភេទនេះ គេមិននិយមប្រើទេ ។ គេឃើញមានប្រើតែពួកអភិរក្សសត្វមនុស្សតែប៉ុណ្ណោះ ។ កាណូតលឿន ពេលវាធ្វើចលនាកាន់តែលឿនក្នុងកម្រិតមួយ តួខ្លួនអោយចេញផុតពីទឹក ហើយក្នុងពេលនោះមានល្បឿនខ្ពស់បំផុត ។ នាវាប្រភេទខាងលើរកឃើញដោយវិស្វករអ៊ីរីកូ ហ្វូឡានីនី ជនជាតិអ៊ីតាលីនៅឆ្នាំ ១៩០៣ ។ គេបានយកនាវានេះមកប្រើប្រាស់ក្នុងពេលក្រោយមកទៀត ។ បច្ចុប្បន្នកាណូតលឿន កំពង់ពេញនិយមពីសំណាក់អ្នកដំណើរគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ព្រោះវាលឿនជាងកប៉ាល់ធម្មតា និងមានថ្ងៃឈ្នួលថោជាងយន្តហោះ ។

ពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្តែតប្រទីប សំពះព្រះខែ និងអកអំបុកជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិដែលប្រជាជនកម្ពុជាប្រារព្ធធ្វើរៀងរាល់ឆ្នាំ តាំងពីបុរាណកាលមក នៅក្នុងទន្លេចតុមុខ ខាងមុនព្រះបរមរាជរាំង ។ តាមប្រវត្តិបុណ្យអុំទូកមានការបកស្រាយខុសៗគ្នា ៖
នៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ មានចម្បាំងតាមជើងទឹកដេញចាម (១១៧៧ដល់១១៨១) ។ រឿងចម្បាំងពេលនោះមានកត់ត្រានៅលើជញ្ជាំងប្រសាទបាយ័ន និងប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារជាតិកតាង ។
នៅសម័យលង្វែក ១៥២៨ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទអង្គចន្ទទី១ ទ្រង់បានតែងតាំងពញាយ៉ាតធ្វើស្តេចក្រាញ់នៅស្រុកបាសាក់រៀបចំទាហារជើង ទឹកការពារស្រុក ជា៣ក្រុម ៖
ក្រុមទី១ ៖ ទូកអុំទ័ពស្រួចហាត់ច្បាំង និងទូកងមានទ្រង់ទ្រាយដូចទូកអុំប្រណាំងសព្វថ្ងៃ ។
ក្រុមទី២ ៖ ទូកចែវហៅថាទូកជំនួយ ហាត់ច្បាំងនិងទូកចែវ ២ ជួរដូចទូកចែវប្រណាំងសព្វថ្ងៃ ។
ក្រុមទី៣ ៖ ទូកប៉ុតចាយសំរាប់ដឹកជញ្ជូនស្បៀង ។ ស្តេចត្រាញ់កម្ពុជាក្រោម កំណត់យកថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកក្តិកអកអំបុក ដើម្បីកែនទាហានជើងគោក ជើងទឹកធ្វើ “សមយុទ្ធ” មួយថ្ងៃ មួយយប់រៀងរាល់ឆ្នាំ នៅទន្លេពាមកន្ថោខេត្តឃ្លាំង ។ ចំណែកទូកប៉ុកចាយគ្មានក្នុងកម្មវិធីប្រណាំងក្នុងពេលសព្វថ្ងៃនេះទេ ។
ឯកសារខ្លះបកស្រាយថា បុណ្យនេះធ្វើឡើងរំលឹកគុណព្រះគង្គា និងព្រះធរណីដែលផ្តល់ជីវភាពរស់នៅ និងសូមខុមាលទោសចំពោះទឹកដីដែលគេធ្វើឱ្យកករល្អក់ក្នុងពេលកន្លងមក ។ ពិធីនេះប្រារព្ធធ្វើអស់វេលា ៣ថ្ងៃគឺ ថ្ងៃ ១៤ដល់១៥កើត និងថ្ងៃ១រោចខែកក្តិក ។ គេធ្វើពិធីប្រណាំងទូកនៅពេលថ្ងៃ បណ្តែតប្រទីបនៅពេលយប់ដើម្បីបូជាព្រះចង្កូមកែវនៅពិភពនាគ និងព្រះពុទ្ធបាទនៅស្ទឹងនម្មទា ។ ចំពោះពិធីប្រណាំងទូកក្តោង ទូកចែវ និងទូកអុំ នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីតាលីគេផ្តើមឡើងនៅក្រុងវែនីស ដោយកំណត់ថ្ងៃ ២៥ ខែមេសា ឆ្នាំ១៣១៥ ។ ពិធីនេះរំលឹកពីការបង្ហាត់បង្រៀនសំរាបប់ សង្រ្គាមជើងទឹកដល់ មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ។ ចំពោះការប្រណាំងប្រជែងឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិចដ៏ល្បីល្បាញមួយទៀត ផ្តើមធ្វើក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦ ជ័យលាភីលេខ១ ទទួលរង្វាន់ប្រាក់មួយលានដូលា ឧបត្ថម្ភដោយជនជាតិអាមេរិក ។ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ១៩០៥ ពិធីប្រណាំងទូកត្រូវធ្វើឡើងជាផ្លូវការ និងជាសកលជ័យលាភីទទួលពានរង្វាស់ពីសហរដ្ឋអាមេរិក ។ នៅរយៈពេលកន្លងមកការប្រណាំងប្រជែងជំរើសល្បឿនលឿនបំផុតចំរុះជាតិសាសន៍នេះក្រុមដែលទទួលពានរង្វាន់ច្រើនជាងគេគឺមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក។

កាលពីសម័យបុរាណ ក្នុងការធ្វើសឹកសង្រ្គាម គេប្រើអាវុធច្រើនយ៉ាងសំរាប់តតាំងនឹងសត្រូវមាន ៖ ដាវ លំពែង កាំបិត ដំបង ។ នៅអាណាចក្រខ្មែរសម័យអង្គរ បុព្វបុរសខ្មែរបានបង្ហាញពីកម្លាំងទ័ពដង្ហែជាក្បួនចេញទៅធ្វើសឹកសង្រ្គាមប្រយុទ្ធនឹងសត្រូវ ដៃកាន់ដាវ លំពែងប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ចំពោះចម្បាំងជើងទឹក គេប្រើទូកជាមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ។ ដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជំនះលើសត្រូវតាមផ្លូវទឹក រៀងរាល់ឆ្នាំប្រជាជនខ្មែរបានប្រារព្ធធ្វើពិធីប្រណាំងទូក ង នៅក្រុងភ្នំពេញ និងតាមបារាយការណ៍នៅខេត្តសៀមរាប ។ ចំណែកសង្រ្គាមនៅអឺរ៉ុប ពេលកប៉ាល់ចម្បាំងគូភាគីមកទល់មុនគ្នា គេប្រើកាំភ្លើងធំ និងឧបរកណ៍បុកទំលាយធ្វើឱ្យភាគីមា្ខងទៀតទទួលបរាជ័យ ។ មុនពេលគេមិនទាន់រកឃើញ កាំភ្លើងស្វាយប្រវត្តិ គេកែច្នៃធ្វើយ៉ាងណាឱ្យកប៉ាល់ងាយទទួលយកជ័យ ក្នុងពេលរង្វាយដណ្តើម ។ ប៉ុន្តែពេលគេរកឃើញអាវុធទំនើបៗ មិនចាំបាច់ ឱ្យកប៉ាល់ រឺនាវាចូលដល់ទីតាំងសត្រូវទៀតឡើយ ។ គេបាញ់កាំភ្លើងទៅរកទីតាំងសត្រូវពីចម្ងាយ ចំពោះកូនទូកតូចៗសំរាប់ដឹកជញ្ជូនកងទ័ព។