ដែលហៅថា វ៉ែន គឺជាស្នាមតូចមួយ ឬ បន្ទះរ៉ែមួយដែលខុសពីរ៉ែនៅជុំវិញសិលា ។ សូលុយស្យុងទឹកក្ដៅនិងលោហៈតែងតែហូរកាត់ស្នាមបាក់បែងនៃសិលា ។

ហ្ស៊ីយ៉ូតូ ជាវិចិត្រករម្នាក់ក្នុងចំនោមវិចិត្រករទាំងឡាយដែលបានគូរផ្ទាំងទស្សនីភាពកំណើតព្រះយ៉េស៊ូ ។ តាមគម្ពីរប៊ីបបាននិយាយថាតារាមួយដែលឈប់ស្ងៀមនៅពីលើ ជាតារាកំណើតព្រះយ៉េស៊ូ ។ ប៉ុន្តែហ្ស៊ីយ៉ូតូបានពន្យល់ថា អ្វីដែលបានឃើញនៅអំឡុងពេលនោះ គឺកន្ទុយផ្កាយហាហ្ស៊ីដោយពេលនោះគ្មានអ្នកណាជឿគាត់ទេ ។ ក្រោយមកគាត់គូររូបមួយផ្ទាំងទៀត ខុសប្លែកពីរូបមនុស្សទាំងស្រុង គឺក្បាលមានពន្លឺនឹងមានកន្ទុយ ។ អស់ពេលជាយូរកន្លងមកគេជឿថាផ្កាយដុះកន្ទុយជាសញ្ញាបង្ហាញពីអព្ភូតហេតុអ្វីមួយហៀបនឹងកើតមានឡើង ។ តែតាមពិតជាដំណើរព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទផ្កាយរាងសូលីព នៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ។ ហេតុការណ៍នេះតែងកើតឡើងយូរៗម្តង ។ ចំណែក់ផ្កាយដុះកន្ទុយហាឡីនេះ រៀងរាល់ ៧៧ឆ្នាំ ទើបត្រឡប់មកអោយគេឃើញម្តង ។ នៅពេលផ្កាយនេះឆ្លងកាត់ក្បែរព្រះអាទិត្យវាបង្កើតអោយមានរូបសណ្ឋានមួយអាចអោយគេយល់បាន ។ តែបើផ្នែកខាងក្បាលនៅក្បែរព្រះអាទិត្យវិញ ធ្វើអោយមានពន្លឺស្នូលរង្វង់ព័ទ្ធជុំវិញដោយអ័ភ្រ ហើយអ័ភ្រនេះកាន់តែឆ្ងាយកាន់តែរៀវតូចទៅៗ ដែលបង្ហាញថាអ័ភ្រនេះជាកន្ទុយរបស់វានោះ ។

ឧបករណ៍ដែលយកមកសិក្សាក្នុងលំហដំបូងនោះ គឹភ្នែកមនុស្សយើងនេះតែម្តង ក្រោយមកគេប្រើកែវយឺតរឺតេលេទស្សន៍ ។ មនុស្សទីមួយដែលប្រើឧបករណ៍នេះមុនគេគឺលោកហ្គាលីលេ ។ ប៉ុន្តែអ្នកប្រើកែវយឺតមានបញ្ហាក្នុងការឆ្លងចូលក្នុងរង់រស្មីរបស់ភពដទៃក្រោយមកលោក សឺរ អ៊ីសាកញូតុន បានរកឃើញកែវយឺតថ្មី ដែលក្លាយជាឧបករណ៍មូលដ្ឋានសំរាប់តារាសាស្រ្ត ។ បច្ចុប្បន្ន គេបានធ្វើការច្នៃប្រឌិតកែវ យឺតអោយទៅជាម៉ាស៊ីនថតវិញ អ្នកស្រាវជ្រាវ រឺតារាសាស្រ្តប្រើឆ្លុះបញ្ចាំងលើចំណុចអ្វីមួយក្នុងលំហមេឃ រួចថតផ្តិតរូបនោះមកពិនិត្យផ្ទាល់តែម្តង ។ ភព រឺតារាទាំងឡាយបញ្ចេញចំហាយវិទ្យុសកម្មឧបករណ៍វិទ្យុទស្សន៍ត្រូវបានគេស្ថាបនាឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ។ ក្នុងការសិក្សារលកសំលេងក្នុងលំហអាកាស គេប្រើឧបករណ៍ចាប់សំលេងដូចគ្នានឹងការចាប់ផ្សាយវិទ្យុ និងទូរទស្សន៍ ឆ្លងចរន្តក្នុងអំឡុងពេលមានព្យុះដូច្នេះដែរ ។ ដោយឆ្លងកាត់ឧបករណ៍ទំនើប លើការសិក្សាទាំងនេះគេបានលើសំលេងភពព្រហស្បតិ៍ ហ្វូងតារា រាប់ទាំងផ្កាយដុះកន្ទុយហាឡីផង ដូចជាស្ថិតនៅយ៉ាងជិត ។ នៅឆ្នាំ ១៩៥៧ តារាវិទ្យាមានការរីកចំរើនយ៉ាងធំធេងវិទ្យុទស្សន៍ គេប្រើជាលើកដំបូង នៅតំបន់ហ្សូ ដ្រៀលបង់ នៃប្រទេសសអង់គ្លេស និងមានការបាញ់បង្ហោះស្តុតចិន របស់អតីតប្រទេសរូស៊ីដែលជាតារារណបសិប្បនិម្មិតលើកទីមួយ ។ តារារណបសិប្បនិម្មិតដូចគ្នានឹងតារារណបធម្មជាតិដែរ បានស្ថិតនៅក្នុងលំហចក្រវាឡូ រួចធ្វើដំណើរជុំវិញតារា និងភពទាំងឡាយ ។ ក្នុងរយៈពេលកន្លងទៅថ្មីៗមានការសាកល្បងជាច្រើនទៀត ដែលជំរុញអោយអ្នកស្រាវជ្រាវ រឺតារាសាស្រ្តរក្សាទុកពត៌មានជាច្រើន ។ ជាមួយនឹងការចំណាយយ៉ាងច្រើនសំបើមលើបច្ចេកទេសទំនើប តារាថ្មីៗ និងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យត្រូវបានគេកំពុងបន្តធ្វើការស្រាវជ្រាវ ។

អូស្សូន ជាហ្គាសពណ៌ខៀវមានក្លិនឈូលដូចក្លិនខ្ទឹមស ។ អូហ្សូនមាននៅលាយលំជាមួយអុកស៊ីសែនក្នុងខ្យល់ តាមព្យុះរន្ទះផ្គរ នៅក្បែរបន្ទុកអគ្គិសនីក្នុងអាកាសពេលមានសកម្មភាព ហើយជាពិសេសមានច្រើនជាក្នុងស្រទាប់បរិកាស ។ អូហ្សូនមានថាមពលអុកស៊ីតកម្មខ្លាំងគ្រប់លោហធាតុ (កើតជាច្រេះ) លើកលែងលោហធាតុ២គឺ ផ្លាកទីននិងមាស ។ អូហ្សូនត្រូវបានគេប្រើជាប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាង ៖ សំលាប់មេរោគ ថ្នាំបំបាត់កិ្លនស្អុយ ធ្វើអោយវត្ថុផ្សេងសរក្សាម្ហូបអាហារ ធ្វើក្រដាស ទឹកអប់ និងថ្នាំពេទ្យ ។ ប្រយោជន៍សំខាន់មួយទៀត គឹសំរាប់បន្សុទ្ធទឹកបរិសុទ្ធ ។ ស្រទាប់អូស្សូនស្ថិតនៅចំហាយ ២០គីឡូម៉ែត្រជុំវិញផែនដី ។ ស្រទាប់នេះជួយកាត់បន្ថយរស្មីអុលត្រាវីយ៉ូឡេ នៃកំដៅព្រះអាទិត្យទេ នោះបរិមាណកំដៅនឹងកើតឡើង បណ្តាលអោយមានបំរែបំរួលអកាសធាតុ នាំអោយកើតជំងឺស្បែក រុក្ខជាតិមានបំរែបំរួល ហើយប្លង់តុង ដែលជាអាហាររបស់ត្រី (មច្ឆា) ក៏មានបំរែបំរួលដែរ ។

នៅពេលយក់គេតែងមើលឃើញដុំភ្លើងតូចពណ៌សធ្លាក់ចុះពីលើមេឃ តើនោះជាអ្វី ? អ្នកខ្លះយល់ថានោះជាអាចន៍ផ្កាយ ហើយអ្នកខ្លះទៀតថាជាផ្កាយ ។ ការផ្តល់ចំលើយទាំងនេះមិនត្រឹមត្រូវទេ តាមពិតអ្វីដែលយើងមើលឃើញគឺដុំថ្ម ដែលខ្នាតមកពីភពខាងក្រៅមានកំដៅពណ៌ស បានចូលមក ក្នុងកន្លងរបស់ផែនដីយើង ។ ប្រសិនបើដុំថ្មនោះគ្មានភ្លើង យើងក៏មិនអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទេបានដែរ ហើយដុំថ្មទាំងអស់នោះភាគច្រើនមានទំងន់ ០.៧គីឡូក្រាម ។ តាមជំនឿខ្មែរបុរាណ កាលណាមានដុំភ្លើងធ្លាក់ពីលើមេឃ លោកតែងហៅថា “ទេពច្យុត” គឺសំដៅលើការចុះមកចាប់កំណើតរបស់ទេព្តាដែលអស់កម្មពីឋានលើមកយកកំណើតនៅឋានកណ្តាល ។