សំយោគក្នុងគំនិតចែកជា ៣ប្រភេទគឺ៖ • សំយោគបញ្ញតិ្តៈ ការផ្តុំគំនិតធំៗ ពិបាកវាយតម្លៃ • សំយោគគណិតវិទ្យាៈ ផ្តើមពីងាយទៅលំបាក • សំយោគបដិសំយោគៈ កើតពីបដិមតិគឺមតិស្រប និងមតិផ្ទុយ ដើម្បីរកមធ្យោបាយ

វិភាគ និងសំយោគ ជាសកម្មភាពពីររបស់ចិត្តដែលបង្គ្រប់គ្នាទៅវិញទៅមកមិនអាចខ្វះមួយណាបាន។ ដើម្បីធ្វើឱ្យសំយោគបានល្អត្រូវស្គាល់ឱ្យច្បាស់ពីធាតុបង្កសិន ហើយដើម្បីស្គាល់ធាតុបង្កគេចាំបាច់ត្រូវធ្វើវិភាគ។ កំហុសទាំងឡាយនៃសំយោគបង្កមកពីកង្វះវិភាគ ឬវិភាគពុំច្បាស់។

គោលបំណងនៃវិភាគគឺដើម្បី៖ • ស្គាល់ធាតុបង្កច្បាស់ • ស្វែងរកទំនាក់ទំនងធាតុផ្សេងៗ • រៀបចំធាតុទាំងឡាយឱ្យមានសណ្ធាប់ធ្នាប់ គោលបំណងនៃសំយោគគឺដើម្បី៖ • ផ្តុំឡើងវិញនូវធាតុបង្ក • បង្រួមធាតុនីមួយៗឡើងវិញ • បង្ហាញ ពន្យល់ឱ្យឃើញច្បាស់។

អព្ភន្តរញាណឥន្ទ្រីយ៍មាន៤បែបគឺ៖ • អព្ភន្តរញាណឥន្ទ្រីយ៍ៈ ជាការទទួលដឹងតាមរយៈសរីរាង្គឥន្ទ្រីយ៍ (រំញោច) • អព្ភន្តរញាណចិត្តវិទ្យាៈ គំហើញផ្ទាល់នៃចិត្ត • អព្ភន្តរញាណជាបញ្ញាៈ យល់បានពីទំនាក់ទំនងអរូបី • អព្ភន្តរញាណអស្ថិរូបវិទ្យាៈ ការចាប់យកតថភាពមួយដែលជាចំណុចសំខាន់។

អព្ភន្តរញាណ ជាពុទ្ធិដំបូងដែលបានពីចំណាប់ផ្ទាល់និងភ្លាមៗមិនបានប្រើវិចារហើយមានលក្ខណៈជាចំណេះដឹងភ្លាមៗផ្ទាល់គ្មានបញ្ញាតិ្តជាអរិចារណភាពនៃគំនិត ជាពុទ្ធិដែលគ្មានតិចនិត គ្មានវិធី។

លោកបែរ សុន ចែកលំនឹកជា២ប្រភេទៈ • លំនឹកទម្លាប់ៈ ជាការប្រព្រឹត្តស្ទួនដដែលៗ ដើម្បីបានចាំនូវអ្វីមួយ។ • លំនឹកសុទ្ធសាធៈ ជាការផ្តិតរូបភាពព្រឹត្តិការណ៍មួយឱ្យស្ថិតជាប់ជាប្រចាំក្នុងចិត្ត។

រូបារម្មណ៍ ឬមនោគតិ ជាសត្តិសម្រាប់នឹកគិតដោយផ្អែកលើរូបភាព រូបារម្មណ៍ ឬមនោគតិ មាន២បែប៖ ១.មនោគតិរំលឹកឡើងវិញៈ ជារូបភាពនៃព្រឹត្តិការណ៍ដែលកន្លងទោហើយធ្វើឱ្យុលេចឡើងក្នុងអារម្មណ៍ហាក់ដូចជានូវថ្មីៗ។ ២.មនោគតិបង្កើតៈ ជាមនោគតិដែលបំបែករូបភាពទាំងឡាយក្នុងលំនឹកដើម្បីសំយោគជារូបភាពថ្មី។

មនោគតិបង្កើតចែកជា ៣សណ្ធានគឺ៖ • ណ្ឋានជំងឺៈ ជាជំងឺរូបារម្មណ៍ ឬជំងឺមនោគតិដែលនាំឱ្យមានការមមាល និងទេវនិទានទម្លាប់។ • ណ្ឋានជាប់ទាបៈ ជាសំណង់រូបភាពកើតឡើងដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យពីវិចារណញ្ញាណ។ • ណ្ឋានជាន់ខ្ពស់ៈ ជាសំណង់រូបភាពដែលស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់វិចារណញ្ញាណ។ វាជាប្រភពនៃការបង្កើតថ្មី។

សណ្ធានជាន់ទាន ចែកជា ២គឺ៖ • ការយល់សប្តិៈ ជាសំណង់រូបភាពប្រកដដោយលក្ខណៈវត្ថុវិស័យភាពនៅពេលដែលសរីរាង្គឥន្ទ្រីយ៍លង់ក្នុងដំណេក។ • ការរវើវវាយៈ ជាសកម្មភាពអកម្មនៃចិត្តដែលរងចាំទទួលរូបភាពទាំងអស់ដែលកើតឡើង។

គេចែកយល់សប្តិជា២ប្រភេទគឺ៖ • ការយល់សប្តិប្រត្យក្សៈ វាកើតឡើងពីឥន្ទ្រីយារម្មណ៍បច្ចុប្បន្ន។ • ការយល់សប្តិមនោគតិៈ វាកើតមានពីអនុស្សាវរីយ៍ផ្សេងៗ។ ជាទូទៅការយល់សប្តិ តែងលាយឡំគ្នារវាងប្រត្យក្ស និងមនោគតិ។