ការតស៊ូផ្នែកខាងក្នុងរបស់មនុស្សគឺជាការតស៊ូរវាងការផុសចេញនូវអំពើផ្សេងៗរបស់មនុស្ស។ ការតស៊ូនេះអាចនិយាយម៉្យាងទៀតថាជាការតស៊ូរវាងការផុសចេញនូវបុព្វហេតុ ឬហេតុផលជំរុញ និងគំនិតផ្សេងៗជាច្រើនទៀត។ ឧទាហរណ៍ៈ ថ្ងៃនេះខ្ញុំចង់ធ្វើលំហាត់ផង ចង់ដើរកំសាន្តផង ចង់ទៅផ្សារផង។

ក្នុងការសម្រេចចិត្តត្រូវមានវិធីមួយចំនួនដូចជា៖ • ផែនការនៃការសម្រេចចិត្តៈ យើងត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់បន្ទាប់មកត្រូវរៀបចំចំណែកបញ្ហាទៅជាសមាសភាគនិងចំណុចសំខាន់ៗ។ ត្រូវពិចារណាបញ្ហារហូតរកបានដំណោះស្រាយ និងបញ្ជាក់ឱ្យឃើញពីជម្រើសនិងផលវិបាក • ការកំណត់អទិភាពៈ ត្រូវមានជំនាញនិងបកស្រាយតម្លៃឱ្យបានច្បាស់លាស់ក្នុងទង្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត។

អព្ភន្តរញាណ ជាសត្តិមួយនៃបញ្ញា ជាវិធីផ្ទាល់ដើម្បីចាប់យកពុទ្ធិខ្លះៗពុំចាំបាច់ប្រើវិចារជាមធ្យោបាយតែមួយគត់ដើម្បីចាប់យកតថៈជាអ្នកផ្តល់គោលការណ៍ដំបូងឱ្យវិចារ កើតមុនវិចារ និងដើរមុនវិចារ។

អព្ភន្តរញាណ និងវិចារ ជាទម្រង់២នៃពុទ្ធិដែលមានកម្រិតខុសគ្នាតែបំពេញគ្នាទៅវិញទៅមក។ អព្ភន្តរញាណ ជាអ្នកស្វែងរកទំនាក់ទំនងផ្តល់គោលការណ៍ ដំបូងឱ្យវិចារ (ជាអ្នកផ្តល់សម្ភារៈសំណង់)។ ឯវិចារវិញ ជាអ្នកបង្ហាញភស្តុតាងនៃទំនាក់ទំនង ម៉្យាងទៀតដោយវាមានភាពយឺតនឹងរកម្រភ្លាត់ភ្លាំង ដូចនេះវាជាអ្នកបញ្ជាក់បន្ថែម (ជាអ្នកចំរាញ់ការប្រើប្រាស់សម្ភារៈសំណាង់)។

អព្ភន្តរញាណ និងវិចារខុសគ្នាគឺ អព្ភន្តរញាណ • ជាពុទ្ធិដំបូងបង្អស់របស់មនុស្ស • ជាពុទ្ធិផ្ទាល់និងភ្លាមៗ • ជាពុទ្ធិបែបសំយោគ • ជាពុទ្ធិគ្មានទំនាក់ទំនង គ្មានលំដាប់លំដោយ គ្មានគោលការណ៍ • មានលក្ខណៈជាប្រធានវិស័យ • មានអវិចារណភាព វិចារ • ជាពុទ្ធិបន្ទាប់ • ជាពុទ្ធិប្រយោល • ជាពុទ្ធិផ្អែកលើការពិចារណា • ជាពុទ្ធិដែលមានទំនាក់ទំនង មានលំដាប់លំដោយ និងមានគោលការណ៍ • មានលក្ខណៈជាវត្ថុវិស័យ • ជាពុទ្ធិបែបវិភាគ។

ពុទ្ធិមាន៣ប្រភេទគឺ៖ • ពុទ្ធិសាមញ្ញៈ ចំណេះដឹងធម្មតាដែលបានមកដោយគ្មានការត្រួតពិនិត្យ • ពុទ្ធិស្យង់ៈ ចំណេះដឹងច្បាស់លាស់ល្អិតល្អន់បានពីពិសោធន៍ • ពុទ្ធិទស្សនវិជ្ជាៈ ចំណះដឹងទូលំទូលាយ ល្អិតល្អន់។

ពុទ្ធិ ជាចំណេះដឹងរបស់មនុស្សដែលមាននៅក្នុងខ្លួនយើងក្តីក្នុងខ្លួនអ្នកដទៃក្តី ឬក្នុងធម្មជាតិក្រៅខ្លួនយើងក្តី ដែលបានមកពីការស្រាវជ្រាវផ្សេងៗ។

• ទំនោរ ជាផ្នែកមួយនៃចរិកលក្ខណៈដែលធ្វើឱ្យប្រជាជនណាម្នាក់ចង់អភិវឌ្ឃគិត ឬប្រព្រឹត្តិតាមរបៀបជាក់លាក់មួយ។ • ទំនោរ គឺជាលក្ខណៈផ្លូវចិត្តមួយដ៏ស្មុគស្មាញរបស់បុគ្គរួមមានកម្លាំងនៃប្រព័ន្ធកម្លាំងចលករដែលកំណត់បាននូវចរិកសកម្មរបស់មនុស្សនៅក្នុងសកម្មភាព និងជម្រើសឥរិយាបថផ្លាល់ខ្លួន។

ទំនោរចែកជា៣ប្រភេទគឺ៖ • ទំនោរខាងសីលធម៌នយោបាយៈ ស្តែងចេញក្នុងចរិកប្រកាន់យកមនោគមវិជ្ជានយោបាយ ស្ថេរភាពនយោបាយ និងភាពស្មោះត្រង់ភត្តីភាពចំពោះស្នាដៃកសាងសង្គមថ្មីៗ។ • ទំនោរខាងវិជ្ជាជីវៈ ស្តែងចេញនូវភាពស្វាហាប់ និងការជាប់ចិត្តទៅនឹងមុខរបរដែលបុគ្គលប្រាថ្នាចង់បាន។ • ទំនោរខាងជីវិតបុគ្គលៈ ស្តែងនូវបំណងប្រាថ្នារបស់មនុស្សទៅលើសម្ភារ់ វប្បធម៌ និងសីលធម៌។

ទំនោរបុគ្គល ជាលក្ខណៈចិត្តស្មុកស្មាញ។ ទំនោរនេះមានធាតុផ្សេងៗ ដូចជាៈ បំណងប្រាថ្នា ការគិត ឬការស្រមៃ ចំណង់ចំណូលចិត្ត ឧត្តមគតិ ទស្សនៈ និងជំនឿ។