សីលវិជ្ជា គឺជាការសិក្សាអំពីអ្វីមួយដែលខុស ឬត្រូវនូវក្នុងទង្វើរបស់មនុស្ស និងការស្វែងរកជីវិតប្រកបដោយកុសល។ សីលវិជ្ជា ជាការសិក្សាជាសំខាន់ទៅលើគោលការណ៍សីលធម៌ ច្បាប់នៃការប្រព្រឹត្ត ឬប្រព័ន្ធផ្សេងៗដែលគេគួរតែប្រព្រឹត្តតាមយ៉ាងម៉ត់ចត់។

តាមលោក ដីថឺស (titus) បានបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌ថាៈ • ទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌ប្រាប់យើងយ៉ាងច្បាស់ថាហេតុអ្វីបានជាអំពើមួយល្អប្រសើរជាងអំពើមួយទៀត។ • ទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌ស្វែងរកគោលការណ៍នៃការប្រព្រឹត្តប្រកបដោយបញ្ញាហើយធ្វើឱ្យជីវិតរស់នៅប្រកបដោយសីលកុសលខ្ពស់។ • ទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌ វិះគន់ និងវាយតម្លៃប្រកបដោយសីលធម៌នូវអំពើប្រកបដោយសីលធម៌និងប្រព័ន្ធទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌ដើម្បីរកឱ្យឃើញនូវអំពើជាកុសល និងជាអកុសលក្នុងជីវិតរស់នៅរបស់មនុស្ស • ទស្សនវិជ្ជាសីលធម៌បង្ហាញនូវតម្លៃពិតនៃជីវិត វាប្រឹងប្រែសបង្កើនន័យសីលធម៌របគំហើញនៃតម្លៃពិតរបស់ជីវិត និងញ៉ាំងឱ្យមនុស្សរួមគ្នាដើម្បីស្វែងរកតម្លៃទាំងនោះ។

ការពង្រីក និងការបណ្តុះបណ្តាលទំនោរគ្រប់រូបភាពក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្សត្រូវប្រព្រឹត្តទៅតាមតម្រូវការ និងគោលការណ៍របស់សង្គម។

មនុស្សមានទំនោរច្រើនជាងសត្វ ព្រោះធម្មជាតិរបស់មនុស្សគឺសាំញាំជាងសត្វ។ មនុស្សជាសភាវគតិ ជាភាវរស់និងជាភាវសង្គមទៀតផង។ ទំនោររបស់បុគ្គលត្រូវទទួលឥទ្ធិពលពីសង្គមដោយដំណើរការសំខាន់បីយ៉ាងគឺសង្គមនីយកម្ម ការស្មុគស្មាញ និងចិត្តកម្ម។ ដូចនេះហើយបានជាគេសង្គេតឃើញមនុស្សមានទំនោរជាចង្កោមសាំញាំច្រើនជាងសត្វ។

អំពើឆន្ទៈ ជាអំពើប្រកបដោយញាណដឹកនាំឆ្ពោះទៅរក សម្រេចបំណងមួយជាក់លាក់ដែលមនុស្សតែងតែជ្រើសរើសដោយគិតទុកជាមុននូវមធ្យោបាននិងរបៀបធ្វើ។ ជាអំពើប្រកបដោយការដឹងខ្លួន ឬការភ្ញាក់រលឹកជានិច្ច។

អឆន្ទៈ គឺជារេផ្លិចទាំងឡាយដូចជាការក្អក កណ្តាស់ ញាក់ត្របកភ្នែក ការកន្ទ្រាក់ដៃក្នុងពេលមុតម្ជុល ឬការរលាកភ្លើង។ ជាអំពើរដែលកើតឡើងឯកឯង និងស្ថិតនៅដាក់ដោយឡែកពីមូលហេតុ ឬបុព្វហេតុនោះ។

អំពើឆន្ទៈត្រូវឆ្លងកាត់ ៣ ដំណាក់គឺ៖ • បញ្ញតិ្តកម្មៈ ជាការពិនិត្យកំណត់ក្នុងចិត្តនូវអំពើដែលបំរុងនិងធ្វើ។ • ការពិភាក្សាផ្គូរផ្គងៈ ការពិនិត្យមូលហេតុ អត្ថប្រយោជន៍ អត្ថទោសគុណសម្បត្តិ គុណវិបត្តិនៃអំពើដែលយើងបានព្រាងធ្វើ។ វាជាដំណាក់សំខាន់បំផុតនៃឆន្ទៈ។ ខ្វ៖ការសម្រេចចិត្តគឺខ្វះឆន្ទៈ។ • ការប្រតិបត្តិៈ ជាការចាប់ផ្តើមអនុវត្ត ដើម្បីសម្រេចកិច្ចការដែលបានសម្រេចចិត្ត និងប្តេជ្ញារួច។ វាជាសក្ខីភាពនៃឆន្ទៈ។ ខ្វះការសម្រេចចិត្តគឺបានត្រឹមឆន្ទៈស្ទើរ។

អំពើឆន្ទៈ • ជាអំពើចេតនា • ជាអំពើប្រកបដោយញាណ ការភ្ញាក់រលឹក • មានការតាំងចិត្ត មានគោលបំណងគិតមុន • មានសេចក្តីប្រាថា្ន មានបុព្វហេតុ • ទទួលឥទ្ធិពលនៃលក្ខខណ្ឌសង្គមនិងបរិស្ថានរស់នៅ • អាចវិនិច្ឆ័យបាន អំពើអឆន្ទៈ • ជាអំពើអចេតនា • ជារេផ្លិចឥតលក្ខខណ្ឌ • អំពើបែបជាសភាវគតិកើតឡើងមិនគ្រោងទុក • គ្មានសេចក្តីប្រាថ្នា គ្មានហេតុផលច្បាស់លាស់ • គ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយសង្គមនិងបរិស្ថានរស់នៅ។ ពេលខ្លះកើតឡើងឯកឯង • មិនអានវិនិច្ឆ័យបានតាមបែបសីលធម៌។

សេចក្តីប្រាថ្នា មានកំណើតពីតម្រូវការរបស់មនុស្ស។ សេចក្តីប្រាថ្នានេះ សំដៅទៅរកគោលបំណងមួយដ៏ជាក់លាក់ លទ្ធផលបំពេញសេចក្តីត្រូវការ ឬកម្មវត្ថុណាមួយដ៏ពិតប្រាកដដែលមនុស្សស្វែងរក ឬចង់បង្កើតឱ្យមានឡើង។

គេចែកសេចក្តីប្រាថ្នារបស់មនុស្សជា២ប្រភេទគឺ៖ • បំណងៈ សំដៅលើអ្វីមួយដែលមនុស្សចង់បានឬមានគម្រោងចង់ធ្វើ។ បំណងគឺជាសភាពផ្លូវចិត្តរបស់មនុស្ស ដែលមនុស្សដឹងខ្លួននៅពេលគេប្រទះឃើញអ្វីមួយដែលហាក់ដូចជាមានប្រយោជន៍សំខាន់ចំពោះគេ។ • ចំណង់ៈ ជាសេចក្តីប្រាថ្នា ឬអារម្មណ៍ខ្លាំងក្នុងការចង់បាន ឬចង់ធ្វើអ្វីមួយដែលបង្ហាញឱ្យឃើញច្បាស់លាស់ជាបង្គួរ។