ពិពិធកម្ម គឺជាការធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ និងមានតម្លៃដូចគ្នា ។ ឧ. ដំណាំស្រូវ គឺជាដំណាំដែលត្រូវការទឹកច្រើន ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើពិពិធកម្មជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជ្រើសរើសដំណាំផ្សេងទៀត ដែលមានតម្លៃដូចអង្គរដែរតែត្រូវការទឹកតិច ។ វិស័យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅបន្តរឹងមាំ ខណៈដែលផ.ស.ស.ត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងមានកំណើនប្រមាណជា៧% ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ និង២០១៧ ។ ក្នុងកំណើននៃការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំ២០១៦ គឺមានកំណើនខ្លាំង ។ ការនាំចេញក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ត្រូវបានរំពឹងថានឹងមានកំណើនខ្ពស់ជាងឆ្នាំ២០១៥បន្តិច ។ កម្ពុជាអាចនឹងរក្សាបាននូវកំណើននៃការនាំចេញខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ និង២០១៧ នូវ២%សម្រាប់ការនាំចេញទៅប្រទេស អង់គ្លេស អាមេរិក និងជប៉ុន ។ ទោះបីជាការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ មានកំណើនខ្ពស់ក៏ដោយក៏ការនាំចេញទំនិញសរុបរបស់កម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះបន្តិច ដូចនេះកម្ពុជាធ្វើពិពិធកម្ម ដោយនាំចេញផលិតផលផ្សេងទៀតមាន អង្ករ និងកៅស៊ូ ដែលធ្វើឲ្យកំណើនខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ។ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានធ្វើពិពិធកម្មបន្តបន្ទាប់ទាំងផលិតផល និងទីផ្សារនាំចេញ ពោលគឺពីការនាំចេញផលិតផល សំលៀកបំពាក់ ទៅផលិតផលផ្សេងៗ និងពីទីផ្សារអាមេរិក ទៅទីផ្សារផ្សេងទៀត ។ ចំណែកតម្លៃនាំចេញសំលៀកបំពាក់ធៀបនឹងការនាំចេញសរុបថយចុះពី៨៦%ក្នុងឆ្នាំ២០១១ មកត្រឹម៧៤%ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ខណៈដែលចំណែកនៃផលិតផលនាំចេញផ្សេងទៀតបានកើនឡើងពី៧,៤% ទៅ២១,១%ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ។ ទិន្នន័យក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំ២០១៦ ក៏បានបង្ហាញពីនិន្នាការដូចគ្នានេះដែរ ។ ជាមួយគ្នានេះ ទីផ្សារចេញសំលៀកបំពាក់ក៏កំពុងមានការផ្លាស់ប្តូរ ដោយចំណែកទីផ្សារអាមេរិកធៀបនឹងទីផ្សារនាំចេញសរុបរបស់កម្ពុជាបានថយចុះជាបន្តបន្ទាប់ ស្របពេលដែលចំណែកទីផ្សារអឺរ៉ុប និងជប៉ុនកើនឡើង ។ សហភាពអឺរ៉ុបបានក្លាយជាប្រទេសដៃគូនាំចេញសំលៀកបំពាក់សំខាន់របស់កម្ពុជា ដោយសារតែកម្មវិធី (ទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែគ្រឿងសព្វាវុធ) ដែលផ្តល់ភាពអនុគ្រោះផ្នែកពន្ធរាល់ការនាំចូលផលិតផលនានា មកពីបណ្តាប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍន៍តិច ។ ជាងនេះទៅទៀត កម្រៃត្រួតពិនិត្យការនាំចេញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបមានតម្លៃទាបជាងទៅអាមេរិក ។

ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ វិស័យឧស្សាហកម្មមានកំណើនខ្ពស់ ហើយត្រូវបានរំពឹងថានឹងបន្តមានកំណើនខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ និង២០១៧ បើទោះជាវិស័យសំណង់មានការថយបន្តិចក្តី ។ អនុវិស័យធំៗចំនួន៣នៃវិស័យឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាគឺ ៖
• វិស័យកាត់ដេរ
• វិស័យសំណង់
• វិស័យម្ហូបអាហារ ភេសជ្ជៈ និងថ្នាំជក់
គេចាត់ទុកថាអនុវិស័យទាំងនោះមានសារៈសំខាន់ព្រោះ ៖
• ជួយបង្កើនអត្រាកំណើនខ្ពស់ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា
• ជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជូនប្រជាជន
• ផ្តល់ការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងស្រុក
• ជួយសំរួលរាល់ទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចទាំងអស់ ។ ថាសារៈសំខាន់នៃអនុវិស័យធំៗទាំងបីនៃវិស័យឧស្សាហកម្មកម្ពុជា ៖
• វិស័យកាត់ដេរ
– ជាជន្ទល់ទ្រទ្រង់វិស័យឧស្សាហកម្ម ចាត់ទុកជាសសរស្តម្ភមួយនៃវិស័យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា
– ផ្តល់នូវផលិតផលកាត់ដេរខ្មែរសម្រាប់នាំចេញមាន ៣/4 នៃការនាំទំនិញសរុបរបស់កម្ពុជា
– ជួយលើកតម្កើងអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរលើឆាកអន្តរជាតិ
– បង្កើតការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅក្នុងស្រុក
– ជួយបង្កើតអត្រាកំណើនខ្ពស់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា
– ជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជូនប្រជាជនកម្ពុជា
• វិស័យសំណង់
– ចាត់ទុកជាសសរស្តម្ភមួយនៃវិស័យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា

វិស័យសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចមានបីគឺ ៖
ក- វិស័យកសិកម្ម គេបានប៉ាន់ស្មានថានៅឆ្នាំ២០១៦ វិស័យកសិកម្មមានការកើនឡើង ០.៥ ធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៥ មានចំនួន ០.២ ដោយសារ ៖
• ផលិតផលដំណាំស្រូវ និងកៅស៊ូ ព្រមទាំងផលិតកម្មដំណាំសម្រាប់អាហារ និងឧស្សាហកម្ម ដែលមានប្រមាណ ២/៣ នៃវិស័យកសិកម្មមានកំណើនកើនឡើងដោយការវិនិយោគបន្ថែមលើប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រខ្នាតតូច ប្រតិបត្តិការ និងការថែទាំប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រដែលមានស្រាប់ និងធ្វើឲ្យផលិតកម្មស្រូវមានភាពប្រសើរឡើង ។
• ការចិញ្ចឹមសត្វមានការកើនឡើង ដោយមូលហេតុនៃការធ្លាក់ចុះនៃផលិតកម្មជលផល ព្រោះតែការធ្លាក់ទឹកភ្លៀងយឺតមានកំរិតទាបជាងធម្មតា ។
ដូច្នេះ បើទោះបីជាផលិតកម្មជលផល និងព្រៃឈើមាការថមថយក៏ដោយ វាមិនប៉ះពាល់ដល់វិស័យកសិកម្មឡើយ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យវិស័យកសិកម្មនៅតែមានកំណើនក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ។
ខ- វិស័យឧស្សាហកម្ម គេប៉ាន់ស្មានលើវិស័យឧស្សាហកម្មមានការកើនឡើងដោយសារ ៖
• វិស័យកាត់ដេរមានកំណើនខ្ពស់ដល់ ១០% ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ដូចឆ្នាំ២០១៥ដែរ ដោយការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរនៅបន្តកើនឡើង និងការបញ្ជាទិញមានច្រើន ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដៃគូរពាណិជ្ជកម្មកើនឡើងផងដែរ ។
• វិស័យម្ហូបអាហារ, ភេសជ្ជៈ, ថ្នាំជក់ មានការកើនឡើងដោយ ៖
– តំរូវការ និងការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុកកំពុងតែមានការកើនឡើងខ្លាំង
– ការប្រមូលចំណូលពន្ធដែលប្រមូលបានពីសកម្មភាពនេះ
– សហគ្រាសធនតូច និងមធ្យមនៅក្នុងស្រុកដែលផលិតម្ហូបអាហារ, ភេសជ្ជៈ, ថ្នាំជក់ មានការកកើតឡើងដែលជាហេតុធ្វើឲ្យការនាំចូលនៃផលិតផលទាំងនេះមានការថយចុះ ។
• វិស័យសំណង់មានការថមថយកំណើនបន្តិចក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ដែលមាន ១៥.៦% ធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៥ ដែលមាន ១៩.២% ដោយសារ ៖
– តំរូវការក្នុងទីផ្សារអចលនទ្រព្យថយចុះ
– ការនាំចូលសម្ភារៈសំណង់មានការថយចុះ
– ឥណទានដែលផ្តល់ឲ្យក្នុងវិស័យសំណង់មានការថយចុះ
ដូច្នេះវិស័យឧស្សាហកម្មនៅតែបន្តមានកំណើនខ្ពស់ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ បើទោះជាវិស័យសំណង់មានការថមថយបន្តិចក៏ដោយ ។
គ- វិស័យសេវាកម្ម គេប៉ាន់ស្មានថានៅឆ្នាំ២០១៦ វិស័យសេវាកម្មមាននិន្នាការថយចុះ ៦.៧៥% ធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៥ ៧.១% ដោយសារ ៖
• ការថយចុះក្នុងកំរិតតិចតួចលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់ លើកលែងតែអនុវិស័យដឹកជញ្ជូន និងគមនាគមន៍ ។ កំណើនយឺតនៃវិស័យសេវាកម្ម ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមការបន្តធ្លាក់ចុះនៃវិស័យសណ្ឋាគារ និងភោជនីយដ្ឋាន អចលនទ្រព្យនិងជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ និងរដ្ឋបាលសាធារណៈ ។
• វិស័យទេសចរណ៍ក៏មានការថមថយក្នុងឆ្នាំ២០១៥ដល់២០១៦ ហើយអាចឈានដល់ឆ្នាំ២០១៧ផងដែរ ។ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរណ៍មានកំណើនយឺតជាងឆ្នាំ២០១៥ ។
ដូចនេះ វិស័យសេវាកម្មមាននិន្នាការថយចុះ ។
សរុបសេចក្តីមក វិស័យកសិកម្មមានកំណើនខ្ពស់ជាងមុន ហើយវិស័យឧស្សាហកម្មក៏មានការកើនឡើងដដែល ។ ដោយឡែកវិស័យសេវាកម្មមានការថយចុះ ហើយក៏អាចបន្តថយចុះរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៧ផងដែរ ។