លក្ខណៈចិត្ត គឺជាបាតុភូតដែលកើតមានលក្ខណះស្ថិតស្ថេរបានយូរ ជួនកាលជីវិតមនុស្ស។

សភាពចិត្ត គឺជាបាតុភូតចិត្តដែលកើតឡើងដោយយកលំនាំចិត្តជបង្អែកដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងវត្ថុពីរឲ្យបានច្បាស់លាស់វាស្ថិតនៅក្នុងរយះពេលយូរបង្គួរ។

បាតុភូតចិត្ត គឺជាបាតុភូតទាំងឡាយណាដែលមាននិងប្រព្រឹត្តទៅក្នុងខួរក្បាលមនុស្សហលយស្តែងចេញមកក្រៅតាមរយះ៖ ទឹកមុខ កែវភ្នែក ពាក្យសម្តី ស្នាមញញឹម អកប្បកិរិយា កាយវិការ សកម្មភាពផ្សេងៗ។

• ស្រុក្រឹតភាព តាមឬសគល់នៃពាក្រសុក្រឹតភាពសម្តៅដល់អ្វីដែលគេធ្វើបានដោយសព្វគ្រប់ឬដែលគេពុំអាចបន្ថែមអ្វីទៀតបាន។ឧទាហរណ៍៖សម្តេចព្រះសង្ឃរាជជួនណាតជោត្តញ្ញណោបានបង្កើតនូវវចនានុក្រមខ្មែរប្រកបដោយសុក្រឹតភាពមានន័យថាគឺព្រះអង្គតែមួយអង្គគត់ជាអ្នកបង្កើតនូវវចនានុក្រមខ្មែរនេះ។ • គុណូបការះ គឺជាគុណបំណាច់ដ៍វិសេសវុសាលដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ ឧទាហរណ៍៖ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជជូនណាតជោត្តញ្ញណោព្រះអង្គមានគុណូការះក្នុងព្រះពុទ្ធដូចជាធ្វើនូវសៀវភៅគហិបដិបត្តិជាដើមពិសេសទៀតនេះព្រះអង្គបង្កើតនូវវចនានុក្រមដែលជាសម្បន្តិរបស់ចាតិមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។

ប្រភេទមនុស្សដែលគេចាត់ទុកថាជាឧត្តមជនគម្រូរួមមាន៖ • បណ្ឌិត គឺជាមនុស្សដែលមានពុទ្ធិសកលមានភាពឈ្លាសវៃខាងបញ្ញាយ៉ាងធំប្រព្រឹត្តដោយអព្ភន្តរញ្ញាណ (សំយោគ) វិនិច្ឆ័យអ្វីៗយោលទៅតាមគោលការណ៍ធំៗនិងតាមបញ្ញត្តិកម្មទូទៅនៃជីវិត។ • វីរបុរស គឺជាប្រភេទមនុស្សពាក់កណ្តាលឬជាមនុស្សដែលលើកធ្វើជាអាទិទេពឬជាភាវះអាថកំបាំងដែលនៅក្នុងធម្មជាតិ។ • សន្តបុគ្គល ជាមនុស្សដែលមានចំណងទាញខាងជំនឿសាសនាមានរបៀបរស់នៅជាជនស្វេងរកសុក្រឹតភាពសាមញ្ញជានិច្ច។ មានលក្ខណះខុសគ្នាដូចតទៅ៖ បណ្ឌិត៖ • អ្នកដែលប្រមើលមើលវែងច្ងាយ • អ្នកចេះរស់នៅមានសណ្តាប់ធ្នាប់ • អ្នកមានឥរិយាបថមិនរំភើបញាប់ញរ • អ្នកដែលគិតថាគុណធម៌ជារង្វាន់ផ្តាល់ខ្លួន • អ្នកដែលប្រកបដោយទម្លាប់ទៀងត្រង់។ វិរបុរស៖ • ជនដែលហ៊ានពុះពារនូវគ្រប់ឧបសគ្គធំៗ • ជនហ៊ានទទួលការឈឺចាប់ខ្លាំបំផុត • ជនដែលមានសេចក្តីខ្លាហានខុសពីមនុស្ស • ជនដែលមាវិរភាពហួសសមត្ថភាព • ជនដែលហ៊ានពលីជីវិតរបស់ខ្លួនចាដើម។ សត្តបុគ្កល • បុគ្គលដែលមាឥរិយាបថធម្មជាតិអតិសេដ្ធ • បុគ្គលដែលស្វែងរកបរមសុខក្រៅលោក

ប្រជាពលរដ្ធក្នុងសង្គមប្រជាធិប្បតេយ្យមានសិទ្ធ កាតព្វកិច្ចនិងស្មារតីដូចខាងក្រោម៖ ក.ចំពោះសិទ្ធ • មានសិទ្ធក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរបស់ខ្លួន • មានសិទ្ធិឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោតឲ្យ • ក្នុងការបង្កើតគណះបក្សនយោបាយ • ក្នុងការបង្កើតសមាគមផ្សេងៗ • មានសិទ្ធធ្វើបាតុកម្មដោយអហឹង្សា…។ ខ.ចំពោះកាតព្វកិច្ច • គោរពតាមច្បាប់រដ្ធធម្មនុញ្ញនិងច្បាប់ • គោរពសិទ្ធិមនិស្សនិងលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ • ចញ្ចូនកូនឲ្យទៅសាលារៀនសូត្រ • ចូលរួមជួយអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ • បង់ពន្ធជូនរដ្ធតាមកាលកំណត់…។ គ.ចំពោះស្មារតី • ចេះអត់អ្មត់ អត់ឳននិងអនុគ្រោះ • ចេះសហការក្នុងការធ្វើអ្វីមួយ • ហ៊ានតស៊ូបញ្ចេញមតិក្នុងវេទិការនានា • ស្នេហាជាតិមាតុប្រទេសរបស់ខ្លួន • ដឹងគុណជានិច្ចចំពោះថ្នាក់ដឹកនាំ…។

ភាពស្មោះត្រង់ គឺជាតម្លៃមួយដែលប្រសើរបំផុត ចំពោះទំនាក់ទំនងមិត្រភាព។ភាពស្មោះត្រងគឺជាការស្មោះត្រង់អស់ពីចិត្តគ្មានអ្វីលាក់លៀម។

ការទុកចិត្ត គឺជាការផ្ជាប់ជំនឿ ឬការជឿលើមិត្រឬនណារម្នាក់។ការទុកចិត្តចំពោះមិត្រជាការចាំបាច់ប្រសិនបើយើងចង់ឲ្យមិត្រភាពមានលក្ខណះកាន់តែល្អប្រសើរ។

ការការពារ គឺជាការរារាំង ការឃាត់ឃាំង ឬទប់ស្កាត់សកម្មភាព ឬបញ្ចៀសអំពើអ្វីកយួយ ឬហេតុកាណ៍អ្វីមួយមិនឲ្យកើតមានបានក្នុងគោលបំណងរក្សាសិវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួននិងអ្នកដទៃរក្សាកិត្តិយស ភាពថ្លៃថ្នួរនិងការពិត។

មិត្រមិនល្អមានលក្ខណះដូចតទៅ៖ ក.មនុស្សគិតតែពីខាងបាន • គិតតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនម្នាក់ឯង • ពេលមានភ័យទើបរត់ទៅរកជំនួយពីមិត្រ • សេពគប់មិត្រព្រោះចង់បានប្រយោជន៍។ ខ.មនុស្សបានតែខាងនិយាយឥតប្រយោជន៍ • ច្រើននិយាយពាក្យឥតបានការ • ពេលមិត្រមានធុរះមិនជួយយកលេសរវល់ គ.មនុស្សអេបអបបញ្ជោរ • ពេលមិត្រធ្វើខុសក៍សាទរ • នៅមុខមិត្រនិយាយសរសើរ ក្រោយខ្នងនិន្ទា • និយាយរិះគន់និងបង្ខូចកេរ៍្តឈ្មោះមិត្រ. ឃ.មនុស្សនាំទៅរករឿងវិនាស • តែងតែនាំមិត្រទៅលែងល្បែងពាលា • តែងនាំមិនចូលសិក្សារៀនសូត្រ • នាំមិត្រដើរលែងពាសវាលបាសកាល • រកសុខតែឯងនាំមិត្ររកសេចក្តីស្លាប។