ឆ្នាំជារយៈពេលដែលផែនដីធ្វើដំណើរជុំវិញព្រះអាទិត្យអស់រយៈពេល ៣៦៥ ថ្ងៃ និង៦ម៉ោង។ នេះជាឆ្នាំសុរិយគតិ។ ប៉ុន្តែដើម្បីងាយស្រួលប្រើប្រតិទិន គេធ្វើទៅតាមឆ្នាំធម្មតា (ស៊ីវិល) មានរយៈពេល៣៦៥ថ្ងៃ ចំពោះ៦ម៉ោងដែលលើសថែមទៅលើខែកុម្ភៈ។ រៀងរាល់បួនឆ្នាំម្តង វាជាឆ្នាំបង្រ្គប់មាន ៣៦៦ថ្ងៃ។ រយៈពេលនេះខែកុម្ភៈមាន២៩ថ្ងៃ។ ប្រជាជនខ្លះនិយមប្រើប្រតិទិនតាមចន្ទគតិ គិតតាមដំណើរព្រះចន្ទមាន១២ ខែ។ ប៉ុន្តែ ១២ខែ ឆ្នាំចន្ទគតិខ្លីជាងឆ្នាំសុរិយគតិ។ ឆ្នាំចន្ទគតិបញ្ចប់រៀងគ្នាតាមរដូវនៃដំណើររបស់ផែនដី។ ឧទាហរណ៍ ៖ យើងដឹងថាថ្ងៃ ២០ មីនាជាថ្ងៃដំបូងផ្តើមឡើងរដូវនិទាឃរដូវនៅអឌ្ឍគោលខាងជើង។ ប៉ុន្តែថ្ងៃដែលចន្ទគតិខ្លីជាងសុរិយគតិ គឺថ្ងៃ២១ មីនារបស់យើងមិនអាចថាវែងបានទេ វាជាថ្ងៃសមរាត្រី។ ដូចនេះគេជំនួសថ្ងៃ២១ មីនាជាថ្ងៃដំបូងផ្តើមឡើងនៃរដូវនិទាយរដូវវិញ។ យើងអាចដឹងបានដោយខ្លួនយើងនៅពាក់កណ្តាលរដូវសិសិររដូវ។

ព្រំខ្យល់ក្តៅនិងព្រំខ្យល់ត្រជាក់ខុសគ្នាដូចជា ៖ ព្រំខ្យល់ក្តៅ ព្រំខ្យល់ក្តៅកើនឡើងនៅពេលម៉ាស់ខ្យល់ក្តៅបានជួប និងបក់ពីលើម៉ាស់ខ្យល់ត្រជាក់ជាទូទៅព្រំខ្យល់ក្តៅនាំភ្លៀងនិងរលឹមមកជាមួយផង ។ បន្ទាប់ពីព្រំនេះទៅផុតធាតុអាកាសប្រែក្តៅនិងសរឡះហើយក្តៅ ព្រមខ្យល់ត្រជាក់ម៉ាស់ខ្យល់ត្រជាក់ជួបនិងចូលជំនួសម៉ាស់ខ្យល់ក្តៅ ព្រោះខ្យល់ត្រជាក់ធ្ងន់ធ្វើចលនាក្រោមខ្យល់ក្តៅស្រាលនិងរុញវាឡើងលើ ។ ព្រមខ្យល់ត្រជាក់អាចធ្វើចលនាលឿន បង្កឲ្យមានព្យុះភ្លៀង ភ្លៀង ឬព្រិល ។ ធាតុអាកាសត្រជាក់តែងតែកើតឡើងនៅតាមព្រំខ្យល់ត្រជាក់ ព្រោះខ្យល់ក្តៅត្រូវបានរុញចេញ ឆ្ងាយពីផ្ទៃផែនដី

រយៈកម្ពស់ខ្ពស់បានជះឥទ្ធិពលដល់សម្ពាធបរិយាកាសដោយសម្ពាធបរិយាកាសកើនឡើងជាមួយរយៈកម្ពស់កាន់តែខ្ពស់និងថយចុះជាមួយរយៈកម្ពស់កាន់តែទាប ។ ឧទាហរណ៌ ពេលយើងឡើងលើភ្នំកាន់តែខ្ពស់យើងនឹងដកដង្ហើមកាន់តែញាប់ នេះបណ្តាលមកពីម៉ូលេគុលខ្យល់នៅកំពូលភ្នំមានតិចធ្វើឲ្យខ្សត់អុកស៊ីសែន ។ បើកាលណាម៉ូលេគុលខ្យល់ថយចុះនោះសម្ពាធបរិយាកាសក៏ថយចុះដែរនេះបញ្ចាក់ថារយៈកម្ពស់ខ្ពស់បានជះឥទ្ធិពលដល់ការកើនឫចុះនៃសម្ពាធបរិយាកាស។

ដែនម៉ាញេទិចរបស់ផែនដីកើតឡើងពី ចរន្តលំហូរនៃស្នូលក្រៅដែលបណ្តាលមកពីរង្វិលខ្ញាល់និងរង្វល់នៃធាតុរបស់ស្នូលក្រៅ ។