ដើម្បីទាញយករ៉ែ គេប្រើវិធី២យ៉ាងគឺៈ ការបូមរយករ៉ែៈ គឺជាវិធីទាញយករ៉ែលើផ្ទៃដីដូចជាៈ ខ្សាច់ ក្រួស និងកំណប់រ៉ែផ្សេងទៀតដែលនៅបាតទន្លេ ឬសមុទ្រ ដោយប្រើប្រដាប់ចូកពិសេសម៉្យាង។ ការជីកយករ៉ែៈ មានបួនប្រភេទ ការជីកយកដោយចំហ ការចូកយកដោយផ្ទាល់ ការជីកយករ៉ែផ្តេក និងការជីករយករ៉ែបញ្ឃរ។

ការជីកយករ៉ែមាន ៤ប្រភេទគឺៈ ១-ការជីកយកដោយចំហៈ នៅពេលដែលកំណប់រ៉ែស្ថិតនៅក្បែរផ្ទៃដីខាងលើ គេចូកយកដី និងស្រទាប់ខាងលើរ៉ែចេញរួចទើបគេជីកយករ៉ែជាក្រោយ។ វិធីយករ៉ែរបៀបនេះមានតម្លៃថោក តែវាធ្វើអោយមានការបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថានយ៉ាងខ្លាំង។ ២-ការចូកយកដោយផ្ទាល់ៈ នៅពេលដែលរ៉ែស្ថិតនៅលើផ្ទៃដី គេគ្រាន់តែជីកយកតែម្តង ឬដាក់ជាតិផ្ទុះបំបែក។ គេប្រើវិធីនេះដើម្បីជីកយកថ្មសម្រាប់សង់អគារនិងផ្លូវថ្នល់។ ៣-ការជីកយករ៉ែផ្តេកៈ នៅពេលកំណប់រ៉ែលាតសន្ទឹងតាមខ្សែដេក គេជីកអណ្តូងរ៉ែដេកដើម្បីយករ៉ែ។ ៤-ការជីកយករ៉ែបញ្ឃរៈ គេជីកយករ៉ែបញ្ឃរជ្រៅចូលក្នុងជម្រៅផែនដី បន្ធាប់មកគេជីករូងផ្តេកជាច្រើននៅជម្រៅខុសៗគ្នា ដើម្បីយករ៉ែ។

ប្រៀបធៀបរ៉ែលោហៈ និងរ៉ែអលោហៈ • រ៉ែលោហៈ ជារូបធាតុមានលក្ខណៈពិសេស មានផ្លែកលោហៈហើយចំលងកំដៅនិងអគ្គិសនីបានល្អ ដូចជា ដែក(Fe) ទង់ដែង(Cu) ប្រាក់(Ag) មាស(Au) សំណ(Pb) អាលុយមីញ៉ូម(AI)។ • រ៉ែអលោហៈ ជារូបធាតុដែលគ្មានផ្លែកលោហៈ ហើយចំលងកំដៅនិងអគ្គិសនីខ្សោយ គេមិនអាចផែឬហូតជាលួសបានទេ។ ប្រភេទរ៉ែអលោហៈរួមមាន ក្លរ(Cl) ផូស្វាត(Po3) ស្ពានធ័រ(S) កាបូន(C) ជាដើម។

រ៉ែឧស្សាហកម្ម និងរ៉ែសំណង់មានៅក្នុងតំបន់មួយចំនួនដូចជាៈ • បាសាល់ នៅកំពង់ចាម និងស្នួល (ខេត្តក្រចេះ) • ក្រានីត នៅភ្នំបាសិត និងនៅកំពង់ឆ្នាំង • ថ្មកំបោរ នៅសេរីសោភ័ណ បាត់ដំបង និងកំពត • រីយ៉ូលីត នៅកូនភ្នំមួយចំនួនក្បែរក្រុងភ្នំពេញ • ក្វាត នៅតាកែវនិងកែប • ម៉ាប នៅស្ទឹងត្រែង។

គេជីកថ្មកំបោរនិងដូឡូមីត នៅខេត្តកំពតសម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងឧស្សាហកម្មស៊ីម៉ង់។ ចំណែករ៉ែផូស្វាត នៅខេត្តបាត់ដំបងនិងកំពត គេជីកយកទៅធ្វើជីផូស្វាត។

រ៉ែលោហៈ ត្បូងមានតម្លៃ និងថ្មរចនាមាននៅក្នុងតំបន់ ដូចជា • បៃលិន មានត្បូងកណ្តៀង ទទឹម និងពេជ្រខ្មែរ ដែលត្រូវទទួលរងការធ្វើអាជីរកម្មយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ • ខេត្តរតនគិរី មានពេជ្រខ្មែរ មាស និងត្បូងកណ្តៀង គេជីយកតែក្នុងរដូវប្រាំងក្នុងទ្រង់ទ្រាយតូចប៉ុណ្ណោះ។ • ថ្មកែវ នៅខេត្តពោធិ៍សាត់ សម្រាប់ផលិតគ្រឿងចម្លាក់ខ្មែរ។

មណ្ឌលរ៉ែសំខាន់ៗនៅកម្ពុជាមានប្រាំគឺ៖ • មណ្ឌលប៉ៃលិនៈ ត្បូងទទឹម និងកណ្តៀង • មណ្ឌលកែវ (រតនគិរី) រ៉ែដែក (នៅភ្នំដែក) មាស (កប់ក្នុងដីល្បាប់) និងសំនប៉ាហាំង (នៅជុំវិញភ្នំជី និងភ្នំលឿង) • មណ្ឌលកំពត និងបាត់ដំបងៈ ថ្មកំបោរ និងផូស្វាត • មណ្ឌលពោធិ៍សាត់ៈ ថ្មកែវ (ភ្នំតាសាយ) សំរាប់រចនាជាវត្ថុសិល្បៈ។

ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ផ្តល់ផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះដល់បរិស្ថាននិងសង្គម ដូចជា បរិស្ថាន • បំពុលៈ បំពុលបរិយាកាស ទឹកលើផ្ទៃដី និងទឹកក្នុងដី • ការបោះបង់ដីចោលៈ ការបំផ្លាញដីស្រទាប់មានជីជាតិ និងធ្វើអោយខូតខាងផ្ទៃដីជាអចិន្រ្តៃយ៍។ • សំណល់រឹង • សំណល់ធាតុវិទ្យុសកម្ម • កំណើតកំដៅ • ភ្លៀងអាស៊ីត។ សង្គម • ការស្រុតដីៈ បំផ្លាញអគារ ផ្លូវថ្នល់ និងដីកសិកម្ម • រំខានដោយសូរស័ព្ទៈ ដោយការដាក់អោយផ្ទុះ និងការដឹកជញ្ជូន។ • គ្រោះថ្នាក់សុខភាពមនុស្ស សត្វ និងរុក្ខជាតិ • គ្រោះថ្នាក់ការងារ • ការហៀបំពង់ប្រេង។

ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្ត្រដោយផ្ទាល់និងដោយប្រយោលៈ ប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្ត្រដោយផ្ទាល់ៈ រួមមាន ការវិនាសបាត់បង់នៃសត្វនិងរុក្ខជាតិដែលបណ្តាលមកពីសកម្មភាពជីកយករ៉ែ ឬការប៉ះនឹងដីពុល ឬទឹកពុលពីអណ្តូងរ៉ែ។ ប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថានជីវសាស្ត្រដោយប្រយោលៈ រួមមាន ការប្រែប្រួលនៅក្នុងរដ្តអាហារ ជីវម៉ាសសរុប នានាភាពប្រភេទ និងក្នុងលំនឹងស្ថានប្រព័ន្ធ ដោយសារការផ្លាស់ប្តូរបរិមាណ ឬគុណភាពទឹកក្នុងដី ឬទឹកលើផ្ទៃដី។

បានជាគេត្រូវអភិរក្សធនធានរ៉ែ ព្រោះរ៉ែជាធនធានធម្មជាតិមិនកើតឡើងវិញ។ រ៉ែកើតឡើងយឺតៗបំផុតដោយប្រើពេលរាប់លានឆ្នាំដើម្បីបង្កើតពំនូករ៉ែក្នុងសំបកផែនដី។